|
|
Berlin-Spandau – Siemensstadt ( N – Q )
PLZ 13629
Das Siemens-Ehrenmal wurde für die 2.989 im 1. Weltkrieg auf dem "Felde der Ehre" gebliebenen
Siemens-Beschäftigten gestaltet.
Das Ehrenmal befindet sich an der Nonnendammallee, Ecke
Rohrdamm, auf dem südöstlichen Vorplatzbereich des Verwaltungsgebäudes der Siemens AG.
Die
fast ebenmäßig angeordnete Anlage des Siemens-Ehrenmals besteht aus einer abgesenkten, 24 x 28 m
großen Platzfläche aus Granit, die eine niedrige Umfriedung aus Muschelkalkstein mit
Hintermauerungssteinen begrenzt. Der tiefer gelegene Gedenkplatz selbst ist über sechs Stufen von der
Nonnendammallee aus zugänglich. An drei der vier Innenseiten steht von links beginnend: "IM WELTKRIEG
1914-18 LIESSEN IHR LEBEN FÜR DAS VATERLAND 2989 KAMERADEN AUS DEN SIEMENSWERKEN / IHRE NAMEN SIND HIER
VEREWIGT"
Auf insgesamt 118 aneinander gereihten, gusseisernen Tafeln sind in erhöhten
Großbuchstaben alphabetisch geordnet 2.989 Namen und die zugehörigen Todesdaten bzw. nur das Todesjahr
aufgeführt. Auf der Platzmitte liegt auf einer niedrigen, 2,2 x 3,3 m großen sarkophagähnlichen
Muschelkalkplatte ein mittelalterlich gestaltetes Bronzeschwert. Die Plattenwände tragen die Umschrift:
"DEN UNVERGESSENEN KAMERADEN DIE IM WELTKRIEG DEN HELDENTOD STARBEN / DAS HAUS SIEMENS"
Am sü
dwestlichen Rand der Umfriedung erhebt sich eine 16 m hohe rechteckige Stele aus Muschelkalkstein. Auf ihrer
Vorderseite ist in Flachrelief die Jahreszahl "1914", ein Eichenblatt, sowie die Jahreszahl "1918
" und darunter ein Eisernes Kreuz gearbeitet. Die Pfeilerspitze schmückt ein aus Bronze getriebener 2,43 m
hoher Adler mit einer Flügelspannweite von 3,30 m.
weitere Namen
A
B
C - E
F - G
H - J
K
L
M
R
S - Sch
Se - Sz
T - V
W - Z
Inschriften:
An einer der Wandtafeln: IM WELTKRIEG 1914-18 LIESSEN IHR LEBEN FÜR DAS VATERLAND 2989 KAMERADEN AUS
DEN SIEMENSWERKEN / IHRE NAMEN SIND HIER VEREWIGT
An den Plattenwänden der großen
Muschelkalkplatte in der Mitte der Anlage: DEN UNVERGESSENEN KAMERADEN DIE IM WELTKRIEG DEN HELDENTOD
STARBEN / DAS HAUS SIEMENS
An der Großen Säule mit dem Adler steht untereinander:
1914 (Eichenlaub) 1918
|
Namen der Gefallenen:
1. Weltkrieg
Name
|
Vorname
|
Todesdatum & Ort
|
Bemerkungen
|
NÄBRICH
|
Arno
|
06.06.1916
|
Tafel 72
|
NADLER
|
Max
|
15.07.1916
|
Tafel 72
|
NAGEL
|
Ernst
|
21.05.1918
|
Tafel 109
|
NAGEL
|
Paul
|
??.??.1915
|
Tafel 43
|
NÄPFLEIN
|
Karl
|
03.06.1916
|
Tafel 72
|
NAPIRALLA
|
Franz
|
15.09.1916
|
Tafel 72
|
NAST
|
Fritz
|
??.12.1914
|
Tafel 14
|
NAUMANN
|
Kurt
|
25.10.1914
|
Tafel 14
|
NEDESS
|
Alfred
|
10.05.1916
|
Tafel 72
|
NEESER
|
Julius
|
10.05.1915
|
Tafel 43
|
NEIDNICHT
|
Albin
|
02.05.1915
|
Tafel 43
|
NENTWIG
|
Ernst
|
14.07.1916
|
Tafel 72
|
NERENS
|
Franz
|
19.07.1916
|
Tafel 72
|
NERENZ
|
Richard
|
27.08.1915
|
Tafel 43
|
NESPITAL
|
Fritz
|
27.09.1915
|
Tafel 43
|
NESPITAL
|
Wilhelm
|
14.07.1915
|
Tafel 43
|
NESTMANN
|
Max
|
13.07.1915
|
Tafel 43
|
NEUBAUER
|
Johann
|
23.09.1916
|
Tafel 72
|
NEUBERT
|
Oskar
|
05.10.1915
|
Tafel 43
|
NEUGEBAUER
|
Franz
|
01.05.1915
|
Tafel 43
|
NEUKIRCHINGER
|
Franz
|
20.11.1916
|
Tafel 72
|
NEUMANN
|
Erich
|
01.10.1915
|
Tafel 43
|
NEUMANN
|
Fritz
|
31.05.1915
|
Tafel 43
|
NEUMANN
|
Otto
|
26.12.1914
|
Tafel 14
|
NEUMANN
|
Paul
|
24.03.1918
|
Tafel 109
|
NEUMANN
|
Waldemar
|
30.10.1916
|
Tafel 72
|
NEUMANN
|
Willi
|
18.01.1915
|
Tafel 43
|
NEUPERT
|
Walter
|
12.02.1915
|
Tafel 43
|
NEUSCHAEFER
|
Wilhelm
|
Verm. 1915
|
Tafel 43
|
NICKEL
|
Otto
|
Verm. 1917
|
Tafel 91
|
NICOL
|
Wilhelm
|
01.07.1918
|
Tafel 109
|
NICOLAI
|
Alfred
|
24.01.1917
|
Tafel 92
|
NICOLEY
|
Kurt
|
??.??.1918
|
Tafel 109
|
NIEDERGALL
|
Reinhard
|
03.05.1917
|
Tafel 92
|
NIEMEYER
|
Otto
|
30.06.1915
|
Tafel 43
|
NIENAS
|
Karl
|
17.05.1916
|
Tafel 72
|
NIERENHEIM
|
Friedrich
|
09.07.1918
|
Tafel 109
|
NIERENHEIM
|
Johann
|
13.08.1915
|
Tafel 43
|
NIGGELOH
|
Wilhelm
|
16.04.1918
|
Tafel 109
|
NITSCHE
|
Richard
|
Verm. 1915
|
Tafel 43
|
NITSCHKE
|
Fritz
|
11.08.1916
|
Tafel 72
|
NITSCHKE
|
Hermann
|
08.08.1918
|
Tafel 109
|
NITSCHKE
|
Karl
|
??.??.1915
|
Tafel 43
|
NOACK
|
Alfred
|
15.07.1916
|
Tafel 72
|
NOACK
|
Walter
|
??.09.1918
|
Tafel 109
|
NOACK
|
Willy
|
26.09.1915
|
Tafel 43
|
NOAH
|
Max
|
Verm. 1914
|
Tafel 14
|
NOBERT
|
Johann
|
09.03.1921
|
Tafel 109
|
NOETZEL
|
Artur
|
23.10.1915
|
Tafel 43
|
NOSKE
|
Hermann
|
25.02.1915
|
Tafel 43
|
NÖTZEL
|
Adolf
|
09.08.1918
|
Tafel 109
|
NÖTZELMANN
|
Ferdinand
|
??.??.1918
|
Tafel 109
|
NOWACK
|
Kurt
|
11.01.1915
|
Tafel 44
|
NOWAK
|
Franz
|
06.10.1916
|
Tafel 72
|
NOWICKI
|
Franz
|
16.09.1916
|
Tafel 72
|
NOWICKI
|
Ignatz
|
30.03.1916
|
Tafel 72
|
NUNNER
|
Johann
|
15.11.1915
|
Tafel 44
|
NUS
|
Hugo
|
06.06.1918
|
Tafel 110
|
NUTSCH
|
Wilhelm
|
04.09.1915
|
Tafel 44
|
OBENAUS
|
Richard
|
16.08.1917
|
Tafel 92
|
OBER
|
Hugo
|
17.02.1915
|
Tafel 44
|
OBERHÄUSER
|
Karl
|
16.02.1917
|
Tafel 92
|
OBERLE
|
Emil
|
28.02.1916
|
Tafel 73
|
OBERMANN
|
Heinrich
|
27.06.1915
|
Tafel 44
|
OBST
|
Ludwig
|
??.??.1915
|
Tafel 44
|
OEFELE
|
Leonhard
|
05.11.1914
|
Tafel 14
|
OEHME
|
Curt
|
11.11.1914
|
Tafel 14
|
OEHR
|
Arnold
|
08.04.1918
|
Tafel 110
|
OEMLER
|
Paul
|
28.07.1915
|
Tafel 44
|
OERTEL
|
Willi
|
24.05.1916
|
Tafel 117
|
OGRYCZAK
|
Stanislaus
|
24.06.1918
|
Tafel 110
|
OHLE
|
Ernst
|
29.04.1917
|
Tafel 92
|
OHM
|
Willi
|
20.08.1916
|
Tafel 73
|
OHNESORGE
|
Alexander
|
16.03.1918
|
Tafel 110
|
OMEIS
|
Johann
|
03.07.1918
|
Tafel 110
|
OPITZ
|
Heinrich
|
24.07.1916
|
Tafel 73
|
OPITZ
|
Max
|
??.05.1916
|
Tafel 73
|
OPPEL
|
Andreas
|
13.01.1915
|
Tafel 44
|
ORGANISTKA
|
Joseph
|
15.09.1914
|
Tafel 14
|
ORLAMÜNDER
|
Heinrich
|
13.01.1915
|
Tafel 44
|
ORTEL
|
Hermann
|
??.??.1918
|
Tafel 110
|
OSCHKINAT
|
Bruno
|
04.04.1918
|
Tafel 110
|
OSMER
|
Fritz
|
15.06.1916
|
Tafel 73
|
OTTENWÄLDER
|
Karl
|
19.09.1916
|
Tafel 73
|
ÖTTL
|
Johann
|
04.09.1916
|
Tafel 73
|
OTTMANN
|
Karl
|
28.09.1915
|
Tafel 44
|
OTTO
|
Hans
|
19.09.1918
|
Tafel 117
|
OTTO
|
Karl
|
??.11.1914
|
Tafel 14
|
OTTO
|
Kurt
|
04.03.1915
|
Tafel 44
|
PADECKAN
|
Anton
|
Verm. 1914
|
Tafel 14
|
PAETEL
|
Otto
|
09.07.1916
|
Tafel 73
|
PAETSCH
|
Gustav
|
29.10.1916
|
Tafel 73
|
PAGENKOPF
|
Albert
|
11.06.1918
|
Tafel 110
|
PAHL
|
Fritz
|
11.11.1914
|
Tafel 14
|
PAHL
|
Gottlieb
|
06.12.1915
|
Tafel 44
|
PAHL
|
Paul
|
Verm. 1914
|
Tafel 14
|
PAHLITZSCH
|
Hans
|
24.12.1917
|
Tafel 92
|
PAKISER
|
Marian
|
07.06.1917
|
Tafel 92
|
PANSCHOW
|
Wilhelm
|
19.03.1915
|
Tafel 44
|
PAPIEZ
|
Johannes
|
03.06.1916
|
Tafel 73
|
PARTENHEIMER
|
Richard
|
??.??.1918
|
Tafel 110
|
PASCHOLD
|
Bernhard
|
26.08.1915
|
Tafel 44
|
PASSECK
|
Heinrich
|
01.10.1918
|
Tafel 110
|
PASSLACK
|
Wilhelm
|
31.12.1914
|
Tafel 14
|
PÄSSLER
|
August
|
??.04.1916
|
Tafel 73
|
PASSOW
|
Wilhelm
|
29.04.1916
|
Tafel 73
|
PATOMME
|
Otto
|
12.07.1916
|
Tafel 73
|
PÄTSCH
|
Walter
|
15.04.1918
|
Tafel 110
|
PATZELT
|
Julius
|
16.05.1915
|
Tafel 44
|
PAUL
|
Fritz
|
30.09.1914
|
Tafel 14
|
PAUL
|
Otto
|
10.04.1918
|
Tafel 110
|
PAWLIK
|
Otto
|
20.05.1916
|
Tafel 73
|
PECHL
|
Johann
|
04.10.1914
|
Tafel 14
|
PEETZ
|
Friedrich
|
23.12.1914
|
Tafel 15
|
PEGLOW
|
Otto
|
26.09.1915
|
Tafel 44
|
PEIPP
|
Paul
|
09.01.1916
|
Tafel 73
|
PEISER
|
Josef
|
??.??.1918
|
Tafel 110
|
PENN
|
Josef
|
18.08.1916
|
Tafel 73
|
PENZ
|
Johann
|
06.09.1916
|
Tafel 73
|
PERCHNER
|
Otto
|
16.07.1918
|
Tafel 110
|
PERGER
|
Richard
|
11.08.1915
|
Tafel 44
|
PERLICH
|
Otto
|
08.05.1915
|
Tafel 44
|
PERLICK
|
Karl
|
12.10.1914
|
Tafel 15
|
PERRETTE
|
Konstanz
|
05.01.1915
|
Tafel 44
|
PERZ
|
Karl
|
01.01.1917
|
Tafel 92
|
PERZL
|
Josef
|
??.04.1916
|
Tafel 73
|
PESCHKE
|
Georg
|
15.10.1916
|
Tafel 73
|
PESCHKY
|
Udo
|
30.07.1915
|
Tafel 44
|
PESTNER
|
Richard
|
13.10.1918
|
Tafel 110
|
PETER
|
Wilhelm
|
03.03.1915
|
Tafel 44
|
PETERHANS
|
Alois
|
??.??.1915
|
Tafel 44
|
PETERS
|
August
|
26.06.1915
|
Tafel 44
|
PETERSEN
|
Oskar
|
25.10.1914
|
Tafel 15
|
PETRAS
|
Christlieb
|
15.11.1915
|
Tafel 44
|
PETZENBÜRGER
|
Erich
|
08.09.1914
|
Tafel 15
|
PETZNER
|
Fritz
|
28.02.1916
|
Tafel 73
|
PEUKERT
|
Franz
|
21.07.1918
|
Tafel 110
|
PEUKERT
|
Josef
|
13.08.1917
|
Tafel 92
|
PFAHL
|
Willy
|
31.10.1914
|
Tafel 15
|
PFALLER
|
Alois
|
04.04.1918
|
Tafel 110
|
PFÄNDER
|
Richard
|
28.01.1916
|
Tafel 73
|
PFANNMÖLLER
|
Friedrich
|
27.06.1916
|
Tafel 73
|
PFEIFFER
|
Gustav
|
07.03.1916
|
Tafel 73
|
PFEIFFER
|
Max
|
Verm. 1914
|
Tafel 15
|
PFEUFFER
|
Karl
|
30.07.1915
|
Tafel 44
|
PFITZNER
|
Erich
|
30.09.1916
|
Tafel 73
|
PFLEGER
|
Albin
|
23.03.1917
|
Tafel 92
|
PHILIPPI
|
Wilhelm
|
06.09.1915
|
Tafel 44
|
PIECHOTTKA
|
Alfred
|
21.05.1917
|
Tafel 92
|
PIECZINSKI
|
Walter
|
12.04.1919
|
Tafel 117
|
PIECZYNSKI
|
Edmund
|
31.08.1914
|
Tafel 15
|
PIEHL
|
Max
|
06.12.1916
|
Tafel 73
|
PIERDZIWOL
|
Karl
|
28.07.1916
|
Tafel 73
|
PIESNACK
|
Otto
|
??.09.1915
|
Tafel 45
|
PIETZ
|
Kasimir
|
25.10.1914
|
Tafel 15
|
PIETZNER
|
Kurt
|
Verm. 1918
|
Tafel 110
|
PILIPP
|
Felix
|
17.08.1917
|
Tafel 92
|
PILLER
|
Ernst
|
24.09.1914
|
Tafel 15
|
PILZ
|
Walter
|
30.08.1915
|
Tafel 45
|
PINDERS
|
Leonhard
|
28.04.1917
|
Tafel 92
|
PINIAKOWSKI
|
Theodor
|
26.09.1915
|
Tafel 45
|
PINKERT
|
Albert
|
14.10.1915
|
Tafel 45
|
PINN
|
Peter
|
13.04.1915
|
Tafel 45
|
PINTSCHOVIUS
|
Hermann
|
24.11.1915
|
Tafel 45
|
PIONTEK
|
Paul
|
16.05.1916
|
Tafel 74
|
PIOSIK
|
Stefan
|
26.07.1915
|
Tafel 45
|
PIOTROWITZ
|
Bernhard
|
17.11.1914
|
Tafel 15
|
PIPER
|
Karl
|
31.03.1918
|
Tafel 110
|
PIRNKE
|
Max
|
23.05.1915
|
Tafel 45
|
PISSARCYCK
|
Victor
|
19.09.1915
|
Tafel 45
|
PLAGWITZ
|
F. P. R.
|
24.12.1914
|
Tafel 15
|
PLANK
|
Josef
|
13.01.1915
|
Tafel 45
|
PLESS
|
Georg
|
30.06.1916
|
Tafel 74
|
PLEWKA
|
Kasimir
|
07.11.1914
|
Tafel 15
|
PLÖTZ
|
Gustav
|
25.05.1917
|
Tafel 92
|
PLÖTZ
|
Otto
|
30.11.1914
|
Tafel 15
|
PLÜSCHKE
|
Gustav
|
Verm. 1915
|
Tafel 45
|
PODDING
|
Albert
|
05.05.1915
|
Tafel 117
|
POELZIG
|
Erich
|
Verm. 1915
|
Tafel 45
|
POHL
|
Otto
|
15.02.1917
|
Tafel 92
|
POHL
|
Wilhelm
|
13.09.1917
|
Tafel 92
|
POHL
|
Wilhelm
|
Verm. 1918
|
Tafel 110
|
POHLAND
|
Franz
|
07.04.1918
|
Tafel 117
|
POHLAND
|
Wilhelm
|
21.03.1918
|
Tafel 110
|
PÖHLMANN
|
Hans
|
05.10.1914
|
Tafel 15
|
POKORNY
|
Otto
|
14.04.1917
|
Tafel 92
|
POLCZYK
|
Franz
|
31.07.1915
|
Tafel 45
|
POLLAK
|
Karl
|
30.04.1915
|
Tafel 45
|
POLLEY
|
Johann
|
18.07.1916
|
Tafel 74
|
POLLOW
|
Max
|
30.10.1914
|
Tafel 15
|
POLUS
|
Ignatz
|
14.05.1917
|
Tafel 92
|
POMPLUN
|
Otto
|
15.06.1916
|
Tafel 74
|
POPP
|
Johann
|
11.06.1915
|
Tafel 45
|
POPPOWITSCH
|
Eduard
|
20.03.1917
|
Tafel 92
|
POPRAWA
|
Franz
|
22.05.1917
|
Tafel 92
|
PORTNER
|
Konrad
|
08.11.1916
|
Tafel 74
|
PÖSCHK
|
Max
|
12.11.1917
|
Tafel 92
|
POSCHMANN
|
Bernhard
|
24.07.1915
|
Tafel 45
|
POSE
|
Walter
|
23.05.1917
|
Tafel 92
|
POSERN
|
Walter
|
Verm. 1916
|
Tafel 74
|
PÖSL
|
Max
|
27.11.1914
|
Tafel 15
|
POSSELT
|
Adolf
|
26.09.1917
|
Tafel 92
|
POSSIN
|
Max
|
??.??.1917
|
Tafel 92
|
POTT
|
Karl
|
16.04.1917
|
Tafel 92
|
POTTIN
|
Georg
|
05.09.1914
|
Tafel 15
|
PÖTZUG
|
Heinrich
|
23.02.1915
|
Tafel 45
|
POWILEIT
|
Kurt
|
30.08.1916
|
Tafel 74
|
PRÄG
|
Gottfried
|
27.05.1918
|
Tafel 110
|
PRAHL
|
Fritz
|
11.11.1914
|
Tafel 15
|
PRASNOWSKI
|
Bronislaus v.
|
06.11.1918
|
Tafel 110
|
PRASST
|
Ernst
|
25.06.1916
|
Tafel 74
|
PRELLER
|
Rudolf
|
02.06.1916
|
Tafel 74
|
PRESSLEIN
|
Erhard
|
14.10.1914
|
Tafel 15
|
PREUSSE
|
Karl
|
18.05.1916
|
Tafel 74
|
PREY
|
Friedrich
|
15.07.1918
|
Tafel 110
|
PRIESS
|
Fritz Dr.
|
11.10.1914
|
Tafel 15
|
PRIESTER
|
Franz
|
19.12.1917
|
Tafel 93
|
PRIGGE
|
Friedrich
|
15.10.1915
|
Tafel 45
|
PRILLWITZ
|
Karl
|
01.05.1917
|
Tafel 93
|
PRILOFF
|
Robert
|
03.11.1918
|
Tafel 110
|
PRIMKE
|
Emil
|
31.08.1918
|
Tafel 110
|
PRÖBSTER
|
Georg
|
11.03.1915
|
Tafel 45
|
PROEGLER
|
Joseph
|
??.??.1915
|
Tafel 45
|
PRÖHL
|
Walter
|
20.06.1917
|
Tafel 93
|
PRÜFERT
|
Karl
|
08.11.1914
|
Tafel 15
|
PRÜSS
|
Bernhard
|
17.05.1916
|
Tafel 74
|
PRÜTZ
|
Franz
|
16.10.1915
|
Tafel 45
|
PULLETZ
|
Hugo
|
23.12.1916
|
Tafel 74
|
PUSCH
|
Christian
|
25.10.1914
|
Tafel 15
|
PUSCH
|
Gustav
|
01.07.1918
|
Tafel 111
|
PÜSCHEL
|
Paul
|
10.11.1915
|
Tafel 45
|
PÜTZ
|
Robert
|
29.10.1914
|
Tafel 15
|
PUTZIRER
|
Ernst
|
12.05.1918
|
Tafel 111
|
QUAST
|
Johann
|
16.09.1916
|
Tafel 74
|
Datum der Abschrift: 22.05.2011
Beitrag von: Rolf Witt
Foto © 2011 Rolf Witt
|